Bilim Nedir?
sözlükte bilim söyle tanımlanıyor:
Bilim:
"Evrenin ye da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel
yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli
bilgi."
"Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi."
"Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir ereğe yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci."
Bilim ile uğrasan bir kişinin bu tanımları yeterli bulmayacağını
söylemeye gerek yoktur. Bu nedenle, bilimin eksiksiz bir tanımını
yapmaya kalkışmak yerine, onu açıklamaya çalışmak daha doğru olacaktır.
İnsan doğaya egemen olmak ister!
Derler ki insanoğlu varoluşundan beri doğayı bilmek, doğaya egemen
olmak istemiştir. Bu nedenle, insan varoluşundan beri doğayla
savaşmaktadır. Son zamanlarda, bu görüsün tersi ortaya atılmıştır:
İnsan doğayla barış içinde yasama çabası içindedir.Bence bu iki görüş
birbirlerine denktir. Bazı politikacıların dediği gibi, sürekli barış
için, sürekli savaşa hazır olmak gerekir.
Gök gürlemesi, simsek çakması, Ay’ın ye da Güneş’in tutulması,
hastalıklar, afetler, vb. doğa olayları bazen onun merakini çekmiş,
bazen onu korkutmuştur.
Öte yandan, bu olgu, insani, doğa korkusunu yenmeye ve merakini
gidermeye zorlamıştır. Korkuyu yenebilmenin ye da meraki gidermenin tek
yolunun, onu yaratan doğa olayını bilmek ve ona egemen olmak olduğunu,
insan, önünde sonunda anlamıştır. Peki, insanoğlunun doğayla giriştiği
amansız savasın tek nedeni bu mudursa Başka bir deyişle, bilimi yaratan
güdü, insanoğlunun gereksinimleri midir?
Elbette korku ve merakin yanında başka nedenler de vardır. İnsanin
(toplumun) egemen olma isteği, beğenilme isteği, daha rahat yasama
isteği, üstün olma isteği vb. nedenler bilgi üretimini sağlayan başka
etmenler arasında sayılabilir. İnsanin korkusu, meraki ve istekleri hiç
bitmeden sürüp gidecektir. Öyleyse, insanin doğayla savası (barışma
çabası) ve dolayısıyla bilgi üretimi de durmaksızın sürecektir.
Bilim neyle uğraşır
Bilimin asil uğrası alanı doğa olaylarıdır. Burada doğa olaylarını en
genel kapsamıyla algılıyoruz. Yalnızca fiziksel olguları değil,
sosyolojik, psikolojik, ekonomik, kültürel vb. bilgi alanlarının hepsi
doğa olaylarıdır. Özetle, insanla ve çevresiyle ilgili olan her olgu
bir doğa olayıdır. İnsanoğlu, bu olguları bilmek ve kendi yararına
yönlendirmek için varoluşundan beri tükenmez bir tutkuyla ve sabırla
uğraşmaktadır.
Başka canlıların yapamadığını varsaydığımız bu isi, insanoğlu aklıyla yapmaktadır.
Bilimin gücü
Bilim, yüzyıllar süren bilimsel bilgi üretme sürecinde kendi
niteliğini, geleneklerini ve standartlarını koymuştur. Bu süreçte,
çağdaş bilimin dört önemli niteliği oluşmuştur: çeşitlilik, süreklilik,
yenilik ve ayıklanma.simdi bunları kısaca açıklamaya çalısalım.
çeşitlilik: Bilimsel
çalışma hiç kimsenin tekelinde değildir, hiç kimsenin iznine bağlı
değildir. Bilim herkese açıktır. İsteyen her kişi ye da kurum bilimsel
çalışma yapabilir. Dil, din, irk, ülke tanımaz. Böyle olduğu için,
ilgilendiği konular çeşitlidir; bu konulara sinir konulamaz. Hatta, bu
konular sayılamaz, sınıflandırılamaz.
Süreklilik:
Bilimsel bilgi üretme süreci hiçbir zaman durmaz. Krallar, imparatorlar
ve hatta dinler yasaklamış olsalar bile, bilgi üretimi hiç durmamıştır;
bundan sonra da durmayacaktır.
Yenilik:
Bir evrim süreci içinde her gün yeni bilimsel bilgiler, yeni bilim
alanları ortaya çıkmaktadır. dolayısıyla, bilime, herhangi bir anda
tekniğin verdiği en iyi imkânlarla gözlenebilen, denenebilen ye da var
olan bilgilere dayalı olarak usavurma kurallarıyla geçerliği kanıtlanan
yeni bilgiler eklenir.
ayıklanma:
Bilimsel bilginin geçerliği ve kesinliği her an, isteyen herkes
tarafından denetlenebilir. Bu denetim sürecinde, yanlış olduğu
anlaşılan bilgiler kendiliğinden ayıklanır; yerine yenisi konulur.
Bilimsel Bilginin Özellikleri
* Bilim olgusaldır. Olgusal olmak demek bilimin gözlenebilir olgulara dayanması demektir.
* Bilim mantıksaldır. araştırma sonuçlarının kendi içerisinde tutarlı olması gerekir.
* Bilim genelleyicidir. Bilim tek tek olgularla değil olgu türleriyle uğraşır.
* Bilim nesneldir (Objektif). Bilimsel bilgi, bireyin kişisel görüsünden bağımsızdır.
* Bilim eleştiricidir.
Bilimin Değeri
Bilim, doğal ve sosyal gerçekliğin daha iyi anlaşılmasını ve belirli
ölçüde de olsa denetlenmesini sağlar. Toplumun itici gücünü, üretim
biçimini ve gelişmesini belirler. Bir toplumun bilim düzeyi, onun geri,
az gelişmiş ye da gelişmiş olduğunun ölçütüdür.
Bilim üç bakımdan değerlidir:
1. Bilimin her şeyden pratik bir değeri vardır. Başka bir deyişle bilim
bize hem bireysel ve hem de toplumsal yaşantımızda, teknoloji yoluyla
büyük yararlar sağlar. Bilim sayesinde teknoloji üreten insan,
dünyadaki yaşantısının süresini uzatabilir, temel problemlerini
çözebilir, yaşamını niteliksel olarak ve manevi bakımdan
geliştirilebilir. Bilim bundan dolayı, bir toplumun itici gücüdür.
Toplumun üretim tarzını ve itici gücünü belirler.
2. Entelektüel değeri vardır. Yani bilim insanin bilme isteğini,
merakini tatmin eder. İnsana evreni anlama olanağı sağlar. İnsan bilim
sayesinde doğal ve toplumsal gerçekliği anlayabilir.
3. Ahlaki değeri vardır. Buna göre bilim insana belirli bir dünya
görüsü oluşturma, belli ilkelere göre düşünme, dünyaya bilimin
sağladığı verilere göre bakma olanağı verir. Yani bilim insanlara
bilimsel bir zihniyet kazandırır. Bilimsel zihniyet ise, insanlara
dürüst ve tarafsız olmayı, karşılaşılan problemleri sabırlı, ayrıntılı
ve uzak görüşlü bir biçimde ele almayı öğretir ki bunlar ahlak ve
erdemin en önemli özellikleri arasındadır.
Bilimsel zihniyetin, insanların daha erdemli ve yüksek ahlaklı
olmalarını sağlayacağını düşünmek bos bir hayal değildir. Yasan sahip
olabileceği bilimsel zihniyet yoluyla hem kişisel yasayışını ve hem de
toplumsal yasayışını düzenleyebilir; insan bu sayede, içinde yasadığı
toplum için çalışmayı öğrenebilir.
Bilim Tarihi Nedir?
Bilim tarihi kısaca bilimin doğuş ve gelişme öyküsüdür. Amacı nesnel
bilginin ortaya çıkma, yayılma ve kullanılma koşullarını incelemektir.
Bilim çoğu kez sanıldığı gibi ilk defa ne Rönesans’tan sonra, ne de
Bati dünyasında ortaya çıkmıştır. Bilim; insanlığın kafa ürünüdür.
Kökleri ilkel toplumların yaşamına kadar uzanır.
Bilimsel yöntem
Amacı evreni anlamak ve açıklamak olan bilimin, bu amaca ulaşmak için
izlediği yola bilimsel yöntem adi verilir. Bilimsel yöntem, bilim
adamlarının ortaklasa olarak kullandıkları belirleme ve açıklama
yollarını kapsayan bir süreçtir.
Perş. Mayıs 08, 2008 7:00 am